Drewno na wagę złota – drewno agarowe
Drogocenne są kamienie szlachetne, metale szlachetne, dzieła sztuki. Drogocenne bywają również rośliny lub ich części. Przykładem takiego skarbu na wagę złota jest drewno agarowe.
W lasach Azji Południowo-Wschodniej rosną wiecznie zielone drzewa znane pod nazwą Aquilaria, należące do rodziny wawrzynkowatych (Thymeleaeceae), do której zalicza się także nasz rodzimy wawrzynek wilczełyko. W skład rodzaju Aquilaria wchodzi w sumie 15 gatunków, najcenniejsze to Aquilaria malaccensis i Aquilaria sinensis [fot. 1], często nazywane „drzewami bogów”.
Według legendy drzewo agarowe było jedynym drewnem z Ogrodu Edenu, które pozwolono ściąć Adamowi i Ewie.
Drzewa te dorastają nawet do 20 m wysokości, mają lśniące liście, których długość może dochodzić do 11 cm oraz niepozorne, żółtawo-zielonkawe kwiaty. Drzewa wykorzystuje się do pozyskiwania aromatycznego drewna zwanego agarem, co doprowadziło do ich zagrożenia. Od wieków agar jest wykorzystywany w tradycyjnej medycynie indyjskiej i chińskiej, a także do produkcji kosmetyków.
Jak powstaje agar i dlaczego jest cenny?
Około 1% drzewostanu z rodzaju Aquilaria zakażone jest grzybem, który atakuje rdzeń pnia i rozprzestrzenia się na zewnątrz. System immunologiczny reaguje wytworzeniem w tzw. twardzieli ciemnej, aromatycznej oleożywicy, zwanej właśnie agarem (Agarwood, aggor, albo z arabskiego oud/oudh) [fot. 2, 3]. Naturalny proces obronny przeciwko infekcji grzybiczej prowadzi do wytworzenia przez drzewo specyficznej bariery w postaci ciemnobrązowego, a nawet czarnego grubego rdzenia żywicznego. Jeśli do infekcji dojdzie pod ziemią, cenną żywicę można znaleźć również w korzeniach tych roślin. Ze względu na masę agaru, w Japonii nazywa się ją Jinko, co znaczy „drewno, które tonie w wodzie”. Najwyższej jakości żywicą Aquillarii jest Kanankoh albo z japońskiego Kyara. Żywica ta od stuleci jest jedną z najcenniejszych i najbardziej wartościowych aromatycznych żywic na świecie.
Zapach agaru jest bardzo przyjemny – słodki i drzewny, elegancki. Siła i intensywność tego zapachu zależy od kilku czynników, takich jak poziom zawartej oleożywicy. Jakość agaru można poznać po jego smaku – jest tym lepszy, im bardziej gorzki.
Drewno agarowe od połowy XVI wieku stanowi główny produkt eksportowy Azji Południowo-Wschodniej. Handel agarem zapoczątkował Nguyen Hoang. Był on władcą centralnych prowincji położonych na obszarze dzisiejszego Wietnamu. Wówczas cena jednego funta drewna agarowego sięgała 15 taeli (tael to dawna chińska jednostka monetarna odpowiadająca 37,3 g czystego srebra), a następnie sprzedawano na rynku w cenie 600 taeli. Od tamtej pory i cena, i popularność tego surowca roślinnego jest niezwykle wysoka.
Po przetworzeniu żywicy agaru wydziela ona niezwykły zapach utożsamiany z produktami luksusowymi: perfumami, mydłami, kadzidłami oraz jest używana. Dla wielu mieszkańców Bliskiego Wschodu agar jest produktem związanym z różnego rodzaju obrzędami religijnymi i ceremoniami. Drobne kawałki agaru są palone w celu uzyskania wyjątkowego zapachu, a ofiarowywanie drewna symbolizuje bogactwo darczyńcy. Kiedy agar przybył do Europy, również był niezwykle ceniony, np. król Ludwik XIV nakazywał wypełniać swoje ubrania zapachem oud (inna nazwa agaru).
Do czego jest wykorzystywany agar?
W Azji Południowo-Wschodniej agar jest od tysiącleci ceniony jako środek leczniczy. Ekstrakt uzyskiwany na drodze gotowania drewna w wodzie stosuje się jako antyseptyk i w problemach żołądkowych. Ma on właściwości moczopędne, przeczyszczające, wiatropędne. Jest również efektywnym środkiem w leczeniu chorób skóry, zapalenia oskrzeli, astmy i reumatyzmu. Ekstrakt stanowi również jeden ze składników tybetańskich kadzideł o charakterze leczniczym. W aromaterapii olejek eteryczny z Aquillaria leczy depresję, pomaga w medytacji i zrelaksowaniu się. Uważa się go za jeden z najmocniejszych afrodyzjaków spośród wszystkich olejków naturalnych.
Dzisiaj takie marki jak np. Yves St. Laurent dbają o to, by w ich najbardziej ekskluzywnych produktach znalazła się nuta oleju agarowego (Agar Oil). W Japonii kadzidła agarowe są regularnie używane podczas Kodo lub w „ceremoniach kadzenia”.
Olej agarowy jest niezwykle wydajny, ponieważ niewielka jego kropla wypełnia wnętrze przyjemnym zapachem. Zapach oudu przez 12 godzin uwalnia kolejne wrażenia zapachowe i pozostaje na skórze przez ponad dobę. Nałożony na ubranie, zapach utrzymuje się na nim przez wiele miesięcy.
Dlaczego agar jest coraz droższy?
Olej destylowany z drewna agarowego kosztuje nawet 30 000 USD za kilogram w zależności od klasy produktu i popytu.
Jak stwierdzono na Uniwersytecie w Minnesocie, wykorzystując nowoczesne procesy naukowe oraz wiedzę z zakresu mikrobiologii, wysokiej jakości drewno agarowe można wyprodukować w ciągu dwóch lat.
Pozyskiwanie drewna agarowego obecnie jest niezwykle trudne. Utrudnienie stanowi fakt, że od 1995 r. gatunek Aquilaria malaccenis, główne źródło drewna agarowego, jest chroniony przez Konwencję Waszyngtońską CITES (Convention of International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora).
W przypadku gatunku, Aquilaria agallocha to korzeń jest najcenniejszym surowcem, wykorzystywanym do produkcji pachnidła o nazwie aguru (nieciężki), które jest stosowane w rytuałach hinduistycznych.
Źródła:
http://forestpathology.cfans.umn.edu/Papua%20New%20Guinea%20Agarwood%20Research.htm, dostęp 25.11.2013 r.
http://www.cites.org/eng/notif/2005/025.pdf, dostęp 25.11.2013 r.
http://tuoitre.vn/Chinh-tri-xa-hoi/Moi-truong/159942/ky-nam-va-tram%C2%A0huong%C2%A0.html dostęp 25.11.2013 r.
http://www.cropwatch.org/agartrading.htm, dostęp 25.11.2013 r.
http://www.nathanbranch.com/2009/05/dawn-spencer-hurwitz-oude-arab.html, dostęp 25.11.2013 r.
http://books.google.pl/books?id=SSw_xxrBWFYC&pg=PA182&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false, dostęp 25.11.2013 r.
http://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/56559/1/KJ00000131878.pdf, dostęp 25.11.2013 r.
http://ptmk.dtam.moph.go.th/book/%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B8%B2.pdf, dostęp 25.11.2013 r.
http://www.forr.upm.edu.my/index.php/issa2013, dostęp 25.11.2013 r.
http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?448936, dostęp 25.11.2013 r.
http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?448917, dostęp 25.11.2013 r.
http://en.wikipedia.org/wiki/Agarwood, dostęp 25.11.2013 r.
Galeria zdjęć
