Najskuteczniejszymi metodami nauczania są takie, które angażują emocje uczniów i pozwalają na przeżywanie nauczanych treści. Do takich metod niewątpliwie zalicza się metodę projektów, która daje zarówno nauczycielowi, jak i uczniom dużo swobody w wyborze sposobów realizacji celów.

Najskuteczniejszymi metodami nauczania są takie, które angażują emocje uczniów i pozwalają na przeżywanie nauczanych treści. Do takich metod niewątpliwie zalicza się metoda projektów, która daje zarówno nauczycielowi, jaki uczniom dużo swobody w wyborze sposobów działań.

Metoda projektów (wg Mirosława S. Szymańskiego) jest „metodą kształcenia sprowadzającą się do tego, że zespół osób uczących się samodzielnie inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcie oraz ocenia jego wykonanie (…). Najlepiej, jeżeli źródłem projektu jest świat życia codziennego, a nie abstrakcyjna nauka. Punktem wyjścia jest jakaś sytuacja problemowa, zamierzenie, podjęcie jakiejś inicjatywy, wytyczenie celu, punktem dojścia zaś – szeroko rozumiany projekt”.

W tej metodzie wyróżniamy cztery fazy działań:

Przygotowując projekt dotyczący danego tematu, należy zastanowić się, w jaki sposób treści z zakresu tego tematu korelują z celami zawartymi w podstawie programowej, a w związku z tym – w zakres których przedmiotów szkolych wpisuje się projekt. Należy pamiętać, że uczniowie powinni sami zaproponować tematykę projektu lub przynajmniej mieć swój udział w doprecyzowaniu ostatecznej wersji tematu projektu. Takie działanie zwiększa motywację uczniów i sprawia, że chętnie się angażują w działania związane z projektem. Uczniowie realizując projekt, rozwiązują postawiony problem, a następnie prezentują efekty swojej pracy na forum klasy lub szkoły. Ingerencja nauczyciela w realizację projektu powinna być możliwie najmniejsza – metoda projektu opiera się na samodzielnej pracy uczniów. Nauczyciel powinien jednak nieustannie czuwać nad przebiegiem jego realizacji. Winien dokonywać systematycznej obserwacji i oceny postępów uczniów w pracach. Takie działania ze strony nauczyciela są jednym z czynników motywujących uczniów do systematycznej pracy. W tym zakresie niezwykle pomocny jest harmonogram projektu oraz kontrakt zawarty pomiędzy nauczycielem a uczniami. Istotnym elementem kontraktu jest ustalenie konsekwencji za nieprzestrzeganie ustalonych zasad postępowania. Realizując projekt, uczniowie mogą korzystać ze wszelkich dostępnych źródeł informacji.

Rodzajem projektu, w ramach którego uczniowie pracują, korzystając z instrukcji zamieszczonej na stronie internetowej, jest WebQuest. Prostym narzędziem, które można wykorzystać do stworzenia takiej strony jest blogger. Metoda WebQuestu opiera się na zasadzie konstruktywizmu, czyli kładzie nacisk na duże zaangażowanie uczącego się w proces zdobywania wiedzy. Podstawowym źródłem wiedzy w tej metodzie są strony internetowe. Nauczyciel powinien jednak wesprzeć ucznia w doborze materiału źródłowego, co pozwala uczniom skupić się na analizie informacji, a nie na ich poszukiwaniu.Celem tej metody jest rozwinięcie u uczniów umiejętności problemowego, krytycznego i twórczego myślenia oraz współpracy w zespole.

Współcześni nauczyciele przedmiotów przyrodniczych niejednokrotnie stają przed dylematem, jak w czasie niewielkiej liczby godzin danego przedmiotu, którą dysponują – zrealizować wszystkie treści wynikające z podstawy programowej. W tym względzie pomocny może być właśnie WebQuest, który jest doskonałą metodą do realizacji tematów interdyscyplinarnych, takich jak na przykład zmiany klimatu.

Przygotowując WebQuest dla uczniów, należy pamiętać o tym, aby zachować odpowiednią strukturę. Typowa struktura WebQuestu składa się z następujących części (tzw. podstron):

Źródło: WebQuest – Czy życie na Ziemi jest zagrożone? http://ziemia2013.blogspot.com/

Źródło: WebQuest – Czy życie na Ziemi jest zagrożone? http://ziemia2013.blogspot.com/

WebQuest kontra projekt…

WebQuest i metoda projektu mają ze sobą wiele wspólnego w ujęciu merytorycznym. Są podobne, jeśli chodzi o efekty pracy uczniów, różne natomiast w formie przekazu i komunikacji na płaszczyźnie uczeń–nauczyciel. Obie metody bazują na samodzielnym zdobywaniu informacji, opracowaniu ich oraz zaprezentowaniu efektów pracy innym. O ile jednak projekt może być indywidualny, tak WebQuest zawsze zakłada pracę w grupie. Zasadniczą różnicę stanowi również fakt, że o ile można zaplanować projekt bez korzystania z technologii informacyjno-komunikacyjnej (TIK), tak w przypadku WebQuestu jest to niemożliwe (chociażby już ze względu na samą formę WQ). Realizując materiał metodą WebQuestu komunikujemy się z uczniami za pomocą strony internetowej, na której znajdują się jasno rozpisane zadania, natomiast w przypadku projektu rolę tę pełni karta projektu, harmonogram, plan działań, kontrakt itp. W obu przedstawionych metodach uczeń może znaleźć obszar działań, w którym najlepiej się odnajdzie i z zaangażowaniem będzie pracował na efekt całej grupy. Obie metody kładą nacisk na rozwijanie umiejętność wyszukiwania informacji, ich selekcjonowania i analizowania. WebQuest zakłada jednak przede wszystkim pozyskiwanie informacji z zasobów internetu. Przygotowując WebQuest wskazujemy sprawdzone źródła informacji w formie odnośników do stron www, co nie znaczy, że uczniowie nie mogą korzystać z zasobów biblioteki, robić wywiadów, prowadzić obserwacji itp.  Pracując metodą projektów, uczniowie mogą korzystać bez ograniczeń z wszelkich dostępnych źródeł informacji.

Żyjemy w czasach, w których szkoła przestała pełnić rolę dostarczyciela gotowych informacji dla uczniów, bowiem w społeczeństwie komunikacyjnym nie ma najmniejszych problemów z dotarciem do nich, lecz przed współczesną szkołą stanęły nowe wyzwania. Uczniowie wiedzą jak dotrzeć do źródeł informacji (szczególnie tych elektronicznych), ale często nie potrafią z nich skorzystać w celu rozwiązania jakiegoś problemu, nie potrafią odnaleźć się gąszczu nieistotnych danych. To właśnie jest pole działania dla współczesnej szkoły, a w tym działaniu pomocne mogą być zarówno metoda projektu, jak i WebQuest. WebQuest wydaje się nieocenioną metodą pracy z uczniami – zwłaszcza w cyfrowej szkole.

Tekst: Magdalena Kołodziejska

Źródła:

Szymański M.S. „O metodzie projektów”, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2010.

Galeria zdjęć