Poznajcie leptodorę - Artykuły naukowe

Leptodora kindii to nazwa gatunku skorupiaka należącego do wioślarek (popularnie zwanych dafniami). Zwierzę nie ma polskiej nazwy, więc w tym artykule będziemy je nazywali przyjaźnie leptodorą. Leptodora, choć największa wśród wioślarek, w porównaniu z lwami i tygrysami jest mikrusem – tylko najdorodniejsze samice leptodory osiągają 10–12 milimetrów długości. Leptodora zasługuje jednak na uwagę, gdyż pod względem talentu łowieckiego jest niedościgniona. Potrafi upolować nawet 30 ofiar w ciągu jednej doby, gdy tymczasem wielkie lądowe drapieżniki chodzą przez całe dnie z pustymi brzuchami.

Łupem leptodory padają drobne słodkowodne organizmy, na przykład pierwotniaki i wrotki, największym jednak przysmakiem są dla niej inne skorupiaki, zwłaszcza inne wioślarki, między innymi takie, jakimi karmi się rybki akwariowe. Czasami leptodora staje się kanibalem, tzn. poluje na inne leptodory. Najbardziej przypadają jej do gustu zwierzęta, których długość wynosi jedną dziesiątą długości jej własnego ciała.

Jak leptodora chwyta swoje ofiary? Nie pazurami i kłami lecz ... w koszyk! Jej odnóża przypominające nieco liście przekształcone są w chwytny koszyk.

Naukowcy starają się poznać strategię łowiecką tej wioślarki w szczegółach, nie tylko dlatego, że jest to fascynujące zjawisko, ale także, że drapieżnik ten odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu sieci pokarmowej zbiorników słodkowodnych.

Badacze ze Stanów Zjednoczonych umieścili osobniki Leptodora kindii w specjalnych pojemnikach wypełnionych wodą, a następnie do pojemników wpuścili ofiary: wioślarki z gatunku Daphnia pulex oraz różne widłonogi (podobnie jak wioślarki należące do skorupiaków), po czym nagrali polowanie za pomocą specjalnej kamery. Następnie klatka po klatce analizowali nagrany materiał filmowy.

Okazało się, że leptodora pływa ze średnią prędkością wynoszącą 13 milimetrów na sekundę. Przemierza toń wodną z ułożonymi w koszyk chwytny pięcioma parami odnóży. Na ofiary natyka się prawdopodobnie przypadkowo i rozpoczyna atak dopiero, gdy wejdzie w bezpośredni kontakt z nimi, czyli dopiero wtedy, gdy ofiara dotknie ciała drapieżnej wioślarki. Wtedy ciało leptodory wyciąga się gwałtownie do przodu, po czym ofiara zostaje zatrzaśnięta w śmiercionośnym koszyku.

Życie leptodory nie jest jednak usłane różami. Niektórym ofiarom udaje się czmychnąć zanim koszyk na dobre się zatrzaśnie. Materiał filmowy ujawnił, że widłonogi uciekają za pomocą jednego długiego i gwałtownego skoku, z prędkością około 90 milimetrów na sekundę. Z kolei ucieczka wioślarek z rodzaju Daphnia polega na wykonaniu sekwencji skoków. Zabiera im to więcej czasu, uciekają z maksymalną prędkością około 30 milimetrów na sekundę. Dość licznym dafniom udaje się uciec nawet z zamkniętego koszyczka.

Leptodora sama stanowi ważne źródło pożywienia dla innych. Polują na nią planktonożerne ryby, które potrafią zdziesiątkować jej populację. Leptodora jest prawdopodobnie najbardziej przezroczystym zwierzęciem na świecie, a widoczne oczy, dzięki zawartym barwnikom umożliwiającym odbieranie bodźców świetlnych oraz przewód pokarmowy, wypchany pokarmem, są maksymalnie zredukowane. Bycie niemal niewidzialnym umożliwia leptodorze przetrwanie w sąsiedztwie planktonożernych ryb.

Tekst: dr Magdalena Puczko

Źródło:

Browman H.I., Kruse S., O'Brien W.J., 1989, Foraging behavior of the predaceous cladoceran, Leptodora kindti, and escape responses of their prey. J. Plankton Research. 11(5):1075-1088.